Panel

South Netherlands or Cologne master

South Netherlands or Germany

Ecclesia Militans

1500-1530

Allegorical tableau with 18 holy Christ martyrs.

Upper right 2nd from right stands Charlemagne, pictured with the crown, the sword and the orb. The beheaded figure is bishop Denis, patron saint of Paris. (was beheaded by the emperor and not buried, at which he took his own head away.) The man with the handcuffs left in the middle is St Leonard, d.559 in Limoges, patron saint of prisoners and slaves. Next to him stands St Tropez, Roman officer, beheaded, patron saint of Pisa. Bludgeoned to death by Diocletian, patron saint against the plague. To his right Quirinus, patron saint of Neuss, where the ninth legion was based. To his right, axe in hand stands St Vincent. Taken prisoner in 304 and tortured by being flayed with an axe. To his right (the person with the tau symbol(T)*, saint Antonio the Abbot (251-356, Egypt). Young Egyptian nobleman who retired to the desert to live as a hermit Saint protector against contagious diseases. Lower row Left front: bishop Erasmus, Saint Elmo, d. 303. Because he was traditionally the saint protector of seafarers, he was depicted with a ’windlass’. In the Middle Ages this was explained by the story that the this saint had been tortured by having his innards twisted out by means of a windlass. This also made him the patron against intestinal diseases. Gave his name to St Elmo’s fire. Middle-left: Pope Cornelius (d.253) with a horn or ’cornu’ in his hand. His name is still invoked in Brittany against cattle diseases.

Middle right: Denis.

Right front: St Adrian, heathen headman in the service of the Romans, whose job it was to keep an eye on the Christians, but who became a Christian himself. Tortured by having his legs smashed with iron bars on an anvil, after which his hand was cut off. The lion to his lower left is explained by the fact that after his torture, Adrian was thrown to the lions. From Heeswijk castle. Auction Fred. Mullerl901. After: Musee Baron van den Bogaerde’, Ecole Cologne, Stephan Loecher?

This allegorical tableau containing the portraits of several saints may be interpreted as a representation of the ’Ecclesia Militans’ (Church Militant) or as a representation of the ’fourteen helpers’. The former explanation is supported by the fact that among the saints depicted are several martyrs, who strove and died for their faith in the early- Christian and medieval age. The second interpretation may rest upon the presence of many saints who were invoked against a particular calamity. Thus lower left sits saint Erasmus, a bishop, who as patron of seafarers is portrayed with a windlass. This attribute may owe its existence to a second, more sinister reason: Erasmus is thought to have been tortured by having his innards wrenched out by means of a windlass. Next to him sits saint Cornelius; because of the relationship between his name and the Latin ’cornu’, which means ’horn’, he was invoked against diseases of cattle. Right to the fore we see Adrian, a heathen Roman headman who became a Christian. He too was subjected to the most gruesome torture, having his legs smashed on an anvil, after which he was thrown to the lions. Adrian carries the anvil in his left hand, and one of the lions lies at his feet. Directly above him stands Anthony the Abbot, with the tau cross* on his cloak, holy protection against contagious diseases  and Vincent, who was hideously flayed to death with an axe. To his left stands Quirinus, patron saint of the town of Neuss. The man with the arrows in his hand must be Saint George. On the far left, depicted holding handcuffs, is Saint Leonard, the saint protector of prisoners and slaves. Nearly opposite him, at the right hand side of the panel, stands Charlemagne with his attributes the orb and the sword, somewhat the odd man out in this lineup of saints. The last saint who can be identified with any degree of certainty is Denis, who was beheaded, and is traditionally portrayed with the severed in his hands: he was believed to have taken the head himself to his grave to be reunited with the rest of the body. He is the patron saint of Paris, and the church of Saint-Denis is dedicated to him.

Paneel

Zuidnederlands of Keuls meester

Zuid-Nederland of Duitsland

1500-1530

Alegorisch tableau met 18 heilige christusmartelaren.

Rechtsboven 2e van rechts staat Karel de Grote, afgebeeld met de kroon, het zwaard en de rijksappel.  De onthoofde persoon is bisschop Dionysius, patroonheilige van Parijs. (werd door keizer onthoofd en niet begraven, waarop hij zelf zijn hoofd wegbracht.) De man met de handboeien links in het midden is de H. Leonardus, gest.559 te Limoges, beschermheer van de gevangenen en slaven. Naast hem staat de H. Tropes, Romeins officier, onthoofd, patroonheilige van Pisa. Rechts van hem Quirinus, patroonheilige van Neuss waar het Ixde legioen lag. Rechts van deze met de haak in de hand staat de H.Vincentius. In 304 gevangen genomen en gemarteld door het vlees met haken los te scheuren. Rechts van hem (de persoon met het tau?teken(T), de heilige Antonius Abt (251?356, Egypte).   Jong Egyptische edelman die zich in de woestijn terugtrekt om als kluizenaar te leven.   Beschermheilige tegen de besmettelijke ziekten.

Onderste rij:

Links voor: bisschop Erasmus, Santehno, gest. 303.  Omdat hij traditioneel de beschermheilige van de zeevaarders was werd hij afgebeeld met een 'windas'.  In de Middeleeuwen werd ter verklaring hiervan het verhaal verzonnen dat deze heilige gemarteldzou zijn met behulp van een windas opwinden van de ingewanden.  Daarop ook de patroon tegen ingewandziekten geworden.  Is de naamgever van het St. Ehnusvuur.

Midden-links: Paus Cornelius (gest.253) met een hoorn of 'cornu' in de hand.  Daar hij terwille van de naam in Bretagne wordt aangeroepen bij ziektes onder het hoornvee.

Midden-rechts: Dionysius.

Rechts voor: H. Adrianus, heidense hoofdman in Romeinse diens, die Christenen moest bewaken, maar zelf christen werd.  Gemarteld door zijn benen met ijzeren staven op een aambeeld stuk te slaan, waarna zijn hand werd afgehouwen.  De leeuw linksonder van hem wordt verklaard doordat Adrianus na de marteling voor de leeuen zou zijn geworpen.

Afkomstig van kasteel Heeswijk.  Veiling Fred.  Muller l901.  Verder: Musee Baron van dn Bogaerde', Ecole de Cologne, Stephan Loecher?

Dit allegorisch tableau met de portretten van vele heiligen kan geVnterpreteerd worden als weergave van de ‘Ecclesia Militans’ (’Strijdende Kerk’) of als weergave van ‘de veertien noodhelpers’. De eerste uitleg wordt gesteund door het feit dat onder de afgebeelde heiligen vele martelaren zijn, die in de vroeg-christelijke en middeleeuwse tijd voor hun geloof streden en stierven. De tweede interpretatie kan stoelen op de aanwezigheid van vele heiligen die aangeroepen werden ter afwending van bepaald onheil. Zo is linksonder de heilige Erasmus gezeten, een bisschop, die als beschermheer van de zeevaarders met een windas is afgebeeld. Het attribuut kan op een tweede, meer lugubere manier uitgelegd worden: men zou Erasmus gemarteld hebben door zijn ingewanden op een windas te draaien. Naast hem zit de heilige Cornelius; vanwege de verwantschap tussen zijn naam en het Latijnse ‘cornu’, dat ‘hoorn’ betekent, wordt hij aangeroepen tegen ziekten onder het gehoornde vee. Rechts vooraan zien we Adrianus, een heidense Romeinse hoofdman die christen werd. Ook hij onderging vreselijke martelingen: zijn benen werden op een aambeeld stukgeslagen, waarna hij voor de leeuwen geworpen werd. Het aambeeld draagt Adrianus in de linkerhand en een van de leeuwen ligt aan zijn voeten. Vlak boven hem staan Antonius Abt, met het taukruis op zijn mantel, beschermheilige tegen besmettelijke   ziekten, en Vincentius, die met een haak op gruwelijke wijze om het leven gebracht werd. Links van deze staat Quirinus, patroonheilige van de stad Neuss. De man met de pijlen in de hand zal Sint Joris zijn. Helemaal aan de linkerkant is afgebeeld, met boeien in zijn hand, Sint Leonardus, de beschermheilige van gevangenen en slaven. Schuin tegenover hem, aan de rechterzijde van het paneel, staat Karel de Grote met zijn attributen de rijksappel en het zwaard, de enige wat vreemde eend in deze heiligenbijt. De laatste met zekerheid identificeerbare heilige is Dionysius, die onthoofd werd en traditioneel afgebeeld wordt met het afgehakte hoofd in de handen: hij zou het zelf naar zijn graf gedragen hebben. Hij is de beschermheilige van Parijs; aan hem gewijd is de kerk Saint-Denis.