Kalender en ordo missalis fratrum minorum secudum consuetudinem romane curcie.

In opdracht vervaardigd voor het Maria-Magdalenagilde, Brugge

 

De heilige Maria Magdalena is een samengestelde persoonlijkheid: haar karaktertrekken en de gebeurtenissen in haar leven behoren in wezen toe aan verschillende vrouwen, die door de traditie alle op zeker moment met Maria Magdalena vereenzelvigd zijn. Zo is zij de zus van Marta en Lazarus die te Bethanië woonden en Jezus in hun huis ontvingen. Bovendien is zij de vrouw bij wie Jezus zeven duivels uitdreef, die Jezus’ voeten zalfde en aanwezig was bij de kruisiging. Tenslotte is zij de heilige over wie in de elfde eeuw in Frankrijk allerlei wonderverhalen de ronde deden. Zij zou met haar beroemde broer en zus een pelgrimstocht naar Marseille hebben ondernomen, aldaar een menigte heidenen met haar preken bekeerd hebben, en in de Provence dertig jaar in eenzaamheid vastend en boetend geleefd hebben alvorens zij ten hemel voer. Deze Provençaalse legende werd opgetekend in de Legenda Aurea, het belangrijkste middeleeuwse boek over heiligen.

Het zeer rijkversierde handschrift toont een portret ten voeten uit van Maria Magdalena - zij draagt de typerende rode mantel en heeft het haar kenmerkende attribuut, de zalfpot, in de hand - omlijst door scènes uit de Provençaalse legende. Aan de klassieke trekken van het portiekje of huisje waarin Maria Magdalena geplaatst is, kunnen we zien dat dit handschrift op het grensgebied tussen Middeleeuwen en Renaissance gemaakt is. Ook de nogal volle bladspiegel wijst op een vervaardigingsdatum in de late Middeleeuwen. De kleinere miniaturen vormen bijeen, zoals gezegd, een soort stripverhaal van de Maria Magdalenalegende uit de Legenda Aurea.

Dit handschrift werd in opdracht van het Maria Magdalenagilde en gasthuis te Brugge vervaardigd. De verluchting wordt toegeschreven aan (het atelier van) Willem Vrelant. Deze bekende Zuid-Nederlandse kunstenaar en zijn navolgers zijn herkenbaar aan een houterige, onbeholpen stijl, die vanwege het uiterlijk van de afgebeelde personages ook wel ‘marionettenstijl’ genoemd wordt.

Vander weerdiger vrouwen sinte MARIA MAGDALENA.

bron: Legenda aurea - Zomerstuk (Amsterdam, UBA, hs. VI B 15) - geschreven te Utrecht in het jaar 1438

voor de Regulierenklooster te Amersfoort ‘In den Birk' - diplomatisch geëditeerd